کد مطلب:210978 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:156
زندگانی علمی و روحانی امام جعفر صادق
جای هیچ تردید نیست كه زندگانی بدون دانش و بینش خور و خواب و خشم و شهوت حیوانی است و در این زندگی - سعادت و روحانیت نیست خلود در قشر مادی و جمود در لوث كدورات طبیعی و خمود در حضیض دنائت و پستی حاصل زندگی حیوانی است.
علم و دانش علت مبقیه زندگی و بقاء نفسانی و روحانیت آدمی می باشد با علم سعادت فردی و اجتماعی تأمین می گردد. با علم رشد عقل و رقاء اجتماعی حاصل می شود - عالم دستی به تمام عوالم نشئه طبیعت و محیط ماوراء دارد و حیوان خبر ندارد از این مقام آدمیت - دیده دوربین عالم و دانشمند است كه از اعماق زمین و اوج آسمان دیدن می كند.
آنچه بیند عالم اندر خشت خام
می نه بیند جاهل اندر آینه
هیچ چیزی در عالم زندگی برای فرد و جمع بیش از علم مورد احتیاج نیست با دانش می توان به تمام اسرار وجود راه یافت و با علم می توان به كلیه موجودات و عناصر وجود و موالید عالم طبع دست احاطه و تسلط انداخت.
بقاء و جاودانی برای انسان فقط به وسیله علم و دانش میسر می شود و فاقد علم از همه مزایای زندگی محروم است در قرآن و حدیث بیش از هر چیز توجه به علم و آموختن شده و مدت را از گهواره تا گور دانسته و ادب و آداب آموزش و پرورش را بهتر از ملت و قومی بیان كرده است.
این علم و دانش مخصوص علم دین است و از دین منفك نیست - علم و دین غیرقابل تفكیك است و چون ما در این موضوع كتابی نوشته ایم اینجا هم میدان تنگ است از شرح آن می گذریم.
علم دین را هم باید از مكتب ربوبی بوسیله نبی و وصی فراگرفت و چنانچه گفتیم در دین استوارترین ادیان آسمانی از لحاظ علمی و فضیلت و قانون گذاریست پس از امیرالمؤمنین
[ صفحه 56]
علی علیه السلام فرصتی برای نشر علم نشد تا زمان حضرت امام محمد باقر كه زمینه حاضر فرمود تا افكار عمومی را به علم و دانش جلب كرد و حضرت صادق علیه السلام از مقتضیات زمان و مكان استفاده كرده مكتب جعفری را گشود و آن حقایق علمی را به مردم آموخت و آن درجات و مقام روحانی و رقایق لطیفه معنوی را كه مولود و محصول علم و دانش است به مسلمین ارائه داد.
علم ائمه علیهم صلوات الله اجمعین علم الهامی كه در مكتب ربوبی و دانشگاه نبوی آموخته بودند و هر وقت محتاج می شدند به ارتباط مستقیم و كاملی كه با منبع فیوضات غیبی داشتند الهام می گرفتند و به همه چیز واقف و محیط بودند. علوم انبیاء و اولیاء مانند دو دستگاه بی سیمی كه میزان شده و با هم وضع و محاذات یافته از منبع علم لا یتناهی الهی سرچشمه و الهام گرفته و به تمام علوم تكوینی و تشریعی دست می انداختند و تا عمیق ترین مراحل آنها می پیمودند.
مدرسه علمیه و دانشگاه جعفریه كه در نیمه قرن تأسیس شده سیزده قرن است ادامه دارد و حوزه علمیه آن منشعب به هزاران كشور و شهرهای اسلامی شده و دست به دست منتقل و توسعه داده می شود.
در مدرسه علمیه جعفری بیش از 12 هزار دانشجو تربیت شد كه از كلاس اول تا آخرین حد اجتهاد و استنباط به رهبری امام علیه السلام پیمودند و آنها جهان اسلامی را از علم و دانش سیراب كردند.
چهار هزار نفر آنها در یك عصر شروع به تدریس و آموختن كرده و یك قول گفتند حدثنا جعفر بن محمد الصادق علیه السلام
اهمیت مكتب جعفری در این بود كه شاگردان خود را اول تربیت می كرد و آنگاه تعلیم می نمود و همه را چنین آموخت كه علم را برای عمل بخوانند و دانش را برای خدمت به دین و حفظ شرافت نفس و ناموس اجتماع فراگیرند.
امام صادق علیه السلام فرمود هر كس علم را به غیر از این هدف فراگیرد از علم دور می شود و سعدی این بیان را متین ترجمه كرده
علم چندان كه بیشتر خوانی
چون عمل در تو نیست نادانی
سنائی گفته:
علم كز آن تو را نه بستاید
جهل از آن علم بیشتر شاید
[ صفحه 57]
دانش برای ایجاد بینش است و اگر انسان به حد بینش رسید دانش او اثری ندارد و این خود بحثی است و اگر انسان به حد مفصل كه امام علیه السلام به مردم آموخته - فرمود راستی را قبل از گفتن باید ملكه كنید تا هر چه می شنوید و می گوئید راست و درست باشد تعلموا الصدق قبل الحدیث [1] .
فصل روش و تعلیم و تربیت امام صادق علیه السلام یك كتاب مشبعی می باشد كه باید در خلال احادیث مرویه جستجو كرد چنانچه برخی را شیخ مفید در كتاب مجالس خود نقل می نماید [2] .
علم و دانش علت مبقیه زندگی و بقاء نفسانی و روحانیت آدمی می باشد با علم سعادت فردی و اجتماعی تأمین می گردد. با علم رشد عقل و رقاء اجتماعی حاصل می شود - عالم دستی به تمام عوالم نشئه طبیعت و محیط ماوراء دارد و حیوان خبر ندارد از این مقام آدمیت - دیده دوربین عالم و دانشمند است كه از اعماق زمین و اوج آسمان دیدن می كند.
آنچه بیند عالم اندر خشت خام
می نه بیند جاهل اندر آینه
هیچ چیزی در عالم زندگی برای فرد و جمع بیش از علم مورد احتیاج نیست با دانش می توان به تمام اسرار وجود راه یافت و با علم می توان به كلیه موجودات و عناصر وجود و موالید عالم طبع دست احاطه و تسلط انداخت.
بقاء و جاودانی برای انسان فقط به وسیله علم و دانش میسر می شود و فاقد علم از همه مزایای زندگی محروم است در قرآن و حدیث بیش از هر چیز توجه به علم و آموختن شده و مدت را از گهواره تا گور دانسته و ادب و آداب آموزش و پرورش را بهتر از ملت و قومی بیان كرده است.
این علم و دانش مخصوص علم دین است و از دین منفك نیست - علم و دین غیرقابل تفكیك است و چون ما در این موضوع كتابی نوشته ایم اینجا هم میدان تنگ است از شرح آن می گذریم.
علم دین را هم باید از مكتب ربوبی بوسیله نبی و وصی فراگرفت و چنانچه گفتیم در دین استوارترین ادیان آسمانی از لحاظ علمی و فضیلت و قانون گذاریست پس از امیرالمؤمنین
[ صفحه 56]
علی علیه السلام فرصتی برای نشر علم نشد تا زمان حضرت امام محمد باقر كه زمینه حاضر فرمود تا افكار عمومی را به علم و دانش جلب كرد و حضرت صادق علیه السلام از مقتضیات زمان و مكان استفاده كرده مكتب جعفری را گشود و آن حقایق علمی را به مردم آموخت و آن درجات و مقام روحانی و رقایق لطیفه معنوی را كه مولود و محصول علم و دانش است به مسلمین ارائه داد.
علم ائمه علیهم صلوات الله اجمعین علم الهامی كه در مكتب ربوبی و دانشگاه نبوی آموخته بودند و هر وقت محتاج می شدند به ارتباط مستقیم و كاملی كه با منبع فیوضات غیبی داشتند الهام می گرفتند و به همه چیز واقف و محیط بودند. علوم انبیاء و اولیاء مانند دو دستگاه بی سیمی كه میزان شده و با هم وضع و محاذات یافته از منبع علم لا یتناهی الهی سرچشمه و الهام گرفته و به تمام علوم تكوینی و تشریعی دست می انداختند و تا عمیق ترین مراحل آنها می پیمودند.
مدرسه علمیه و دانشگاه جعفریه كه در نیمه قرن تأسیس شده سیزده قرن است ادامه دارد و حوزه علمیه آن منشعب به هزاران كشور و شهرهای اسلامی شده و دست به دست منتقل و توسعه داده می شود.
در مدرسه علمیه جعفری بیش از 12 هزار دانشجو تربیت شد كه از كلاس اول تا آخرین حد اجتهاد و استنباط به رهبری امام علیه السلام پیمودند و آنها جهان اسلامی را از علم و دانش سیراب كردند.
چهار هزار نفر آنها در یك عصر شروع به تدریس و آموختن كرده و یك قول گفتند حدثنا جعفر بن محمد الصادق علیه السلام
اهمیت مكتب جعفری در این بود كه شاگردان خود را اول تربیت می كرد و آنگاه تعلیم می نمود و همه را چنین آموخت كه علم را برای عمل بخوانند و دانش را برای خدمت به دین و حفظ شرافت نفس و ناموس اجتماع فراگیرند.
امام صادق علیه السلام فرمود هر كس علم را به غیر از این هدف فراگیرد از علم دور می شود و سعدی این بیان را متین ترجمه كرده
علم چندان كه بیشتر خوانی
چون عمل در تو نیست نادانی
سنائی گفته:
علم كز آن تو را نه بستاید
جهل از آن علم بیشتر شاید
[ صفحه 57]
دانش برای ایجاد بینش است و اگر انسان به حد بینش رسید دانش او اثری ندارد و این خود بحثی است و اگر انسان به حد مفصل كه امام علیه السلام به مردم آموخته - فرمود راستی را قبل از گفتن باید ملكه كنید تا هر چه می شنوید و می گوئید راست و درست باشد تعلموا الصدق قبل الحدیث [1] .
فصل روش و تعلیم و تربیت امام صادق علیه السلام یك كتاب مشبعی می باشد كه باید در خلال احادیث مرویه جستجو كرد چنانچه برخی را شیخ مفید در كتاب مجالس خود نقل می نماید [2] .
[1] 1- در كتب رجال عموما اين حديث را نقل كرده اند و در كافي باب الصادق و اداء الامانه آورده است.
[2] مجالس شيخ مفيد - مجلسي 17 - 11.